.jpg)
.jpg)
.jpg)
Haber
|
||
| Serbest Tüketici Hareketlerindeki Sezonsallığın Etkileri | ||
| - Haberi | ||
.jpg)
|
||
| |
||
| Enerjimagazin-EPiAŞ internet sitesindeki raporlarda serbest tüketici çekiş oranının toplam çekiş oranı içerisindeki payının da kamuoyuyla paylaşıldığı görülecektir. Bu oranın gelişimi incelendiğinde ilgi çekici bazı gelişmeler gözümüze çarpacaktır. Örneğin her yılın temmuz ayındaki serbest tüketici çekiş oranı haziran ayındakinin altındadır. Yine genellikle aralık aylarında bu oranda bir düşüş görülmektedir. 2015 yılının haziran ayında serbest tüketicilerin çekişinin oranı yaklaşık %51 iken temmuz ayında bu oran %45'e düşüyor. Daha sonra düzenli artarak ekim ayında %52'ye yaklaşan oran kasım da %49 ve aralıkta yeniden %45'e düşüyor. Önceki yıllarda da benzer trendler mevcut. Peki belirli aylardaki bu düşüşün nedeni ne olabilir? 1) Serbest olmayan tüketicilerin temmuz ve aralık aylarında tüketimleri (soğutma ve ısınma gibi nedenlerle) serbest tüketicilere göre daha fazla artıyor olabilir. Bu nedenle serbest tüketici çekiş oranları bu aylarda bir miktar düşüyor olabilir. 2) Daha da önemlisi serbest tüketicilerin bir kısmı toptan satış fiyatlarının daha yüksek olduğu aylarda özel bir tedarikçiden enerji almak yerine görevli tedarik şirketinden düzenlenen tarifeden enerji almayı tercih ediyor (ya da tercih etmek zorunda kalıyor) olabilir. Serbest tüketici sayısındaki gelişme gözlemlendiğinde bu hususu destekleyen bir trendin mevcut olduğu sonucuna varılabilir. Serbest tüketicilerin fiyatların daha yüksek olduğu aylarda düzenlenen tarifeden enerji almayı tercih etmeleri makul değil mi? Serbest tüketicilerin fiyatların yüksek olduğu dönemlerde daha düşük fiyatlı bir alternatif olan düzenlenen tarifeden enerji almaları kendileri açısından rasyonel bir tercih olabilir. Belirleyici olan ikili anlaşmadaki fiyat maddesidir. - Serbest tüketiciye sunulan fiyat aydan aya değişen sabit bir fiyatsa ve bu sabit fiyat toptan satış fiyatlarının yüksek olduğu aylarda düzenlenen tarifelerin üzerine çıkıyorsa serbest tüketicinin bu dönemlerde düzenlenen tarifeden enerji alması kendisi açısından doğru bir karardır. - Pek çok ikili anlaşmada fiyat maddesinin düzenlenen tarifenin belli bir oranı (ya da belli bir indirim oranı) olduğunu biliyoruz. Örneğin tedarikçi tüketiciye düzenlenen tarifelerden % 7 indirimle enerji satmayı taahhüt etmektedir. Böyle bir anlaşmanın varlığı halinde serbest tüketicinin toptan satış fiyatları yüksekken düzenlenen tarifeden enerji almasının kendisi adına bir kazanç getirdiği söylenemez. Olsa olsa tedarikçinin yüksek maliyetten korunmasının amaçlandığı söylenebilir. Yani bu geçiş tüketicinin değil tedarikçisinin lehinedir. Açık veya zımni anlaşmalar gereğince bazı tüketiciler fiyatların yüksek olduğu aylarda düzenlenen tarifelerden diğer aylarda ise tedarikçilerinden enerji alabilmektedir. indirim oranı da bu husus dikkate alınarak belirlenebiliyor. Tüketici yaz kış sürekli tedarikçisinde kalmak isterse daha düşük bir indirim oranı alabilmektedir. Yüksek fiyatlı dönemlerde düzenlenen tariflere geçmeyi kabul ettiği takdirde ise daha yüksek bir indirim teklifi almaktadır. Bunun neresi yanlış? Olay ikili anlaşmanın tarafları olan serbest tüketici ve tedarikçisi kapsamında değerlendirildiğinde her iki taraf da bu geçişleri artıları ve eksilerine bilerek kabul ediyorsa taraflar açısından bir yanlış yok. Ancak diğer tüketiciler üzerindeki etkilerden dolayı mevsimsel geçişler zaman zaman tartışma konusu olmaktadır. Fiyat hareketlerinin yol açtığı mevsimsel serbest tüketici geçişlerinin kimlere olumsuz etkisi var ki? Düzenlenen elektrik tarifeleri hesaplanırken bir kısım giderler geçmişten alınmaktadır. Son yıllarda yapılan düzenlemelerle bu giderlerin oranı ve etkisi azalmış olsa da bu giderler tarifenin bir unsurudur. Bu nedenle serbest tüketicilerin düzenlenen tarifeye geri dönmeleri halinde artan bir kısım giderler ilerleyen dönemlerde yeniden ikili anlaşma imzalayan bu tüketiciler tarafından değil de düzenlenen tarifeden enerji almaya devam eden tüketiciler tarafından karşılanmaktadır. Böyle olunca da taraflar arasında dolaylı bir sübvansiyon ortaya çıkmaktadır. Genellikle de bu sübvansiyon küçük tüketicilerin büyük tüketicileri desteklemesi anlamına gelmektedir. Ne yapılabilir? Ya da bir düzenleme yapılmalı mı? Mücbir bir sebep (örneğin tedarikçinin iflas etmesi) olmaksızın düzenlenen tarifeye geri dönen tüketicilere diğer tüketicilere nazaran daha yüksek tarifeler uygulanması önerilebilir. Bu tüketiciler için uygulanacak son kaynak tarifesi diğerlerinden ayrıştırılarak kar marjı oranı vb. (en azından belli bir süre için) farklılaştırılabilir. Belirli bir büyüklüğün altındaki tüketicilerin piyasa gelişmeleri hakkında yeterli bilgi altyapısının olmasının çok zor olduğu düşünülüyorsa bu tüketiciler istisna tutulması düşünülebilir. Böyle bir uygulama serbest tüketicilere sunulacak indirim oranını bir miktar azaltabilir. Ancak nihai amaç sadece serbest tüketicilere değil de herkese mümkün olduğunca düşük fiyattan elektrik sağlamak olduğundan bu husus önemsizdir. Tarifelerin öngörülebilirliği ve serbest olmayan tüketicilerin korunması açısından fiyatlardan kaynaklanan sezonsal hareketleri önleyen kararların toplamda faydalı olduğunu söylemek gerek. Böyle bir kararın alınması halinde ortaya çıkması muhtemel temel sorun farklılaşan fiyatlar nedeniyle uygulamada bazı zorluklarla karşılaşılması olasılığıdır. Bu sorun üzerinde düşünülmesi gereken bir sorun olsa da çok ciddi olduğunu düşünmüyorum. Hele ki serbest tüketici sayısı ve tüketim hacmi arttıkça, ya da tersten ifade etmek gerekirse, serbest olmayan tüketicilerin tüketiminin oranı azaldıkça mevsimsel hareketler serbest olmayan tüketicilere uygulanan fiyatları daha da olumsuz etkileyecektir. En azından fiyatlarda ciddi dalgalanmalar oluşabilir. Bu nedenle, uzun vadede ortaya çıkması muhtemel sorunların engellenmesi ve üretim maliyetlerini yansıtan rekabetin teşviki için mevsimsel geçişlere ayrı tarifenin uygulanması değerlendirilmelidir. (1) https://rapor.epias.com.tr/rapor/xhtml/donemlikPiyasaHacim.xhtml Ercüment Camadan | ||
|
||
| Etiketler: Serbest, Tüketici, Hareketlerindeki, Sezonsallığın, Etkileri, |
Yorumlar
|
|
||
|