6 Şubat’ta iran’a yönelik yaptırımlara bir yenisi daha eklenecek. Enerji Bakanı Yıldız’ın “Doğalgaza karşı ‘Patates bile veririz’ diyerek bir anlamda sinyalini verdiği bu yaptırımla iran, Türkiye’ye sattığı petrol ve doğalgaz karşılığında sadece Türkiye’de üretilen tüketim malları alabilecek. Yetkililer, “Biz paramızı yatırırız, onlar karşılığında ne alır, biz karışmayız” dedi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, iran’a doğalgaz ve petrol karşılığında nakit transferi konusunda, geçtiğimiz aralık ayında “Tüpraş TL, BOTAŞ dolar olarak ilgili yere ödeme yapıyor; gerisi bizi ilgilendirmiyor. Doğalgaz karşılığında ne verildiği önemli değil; altın olur, patates olur, başka şey olur...” demişti. Yıldız’ın kamuoyunu bu yönde hazırlayan açıklamasının nedeni ise Washington Post gazetesinin duyurduğu yeni bir yaptırım kararıyla ortaya çıktı.

ALTIN SATIŞINA YASAK

ABD’nin 6 Şubat’tan itibaren uygulayacağı yeni yaptırım, iran’ın çeşitli ülkelere yaptığı petrol ihracatının bedelini sadece ilaç ve tüketim malı olarak alabilmesine imkân tanıyacak. Enerji Bakanlığı yetkilileri, “Bundan sonra gelecek yaptırım, tüm altın satışını da yasaklayacak. Yaptırım iran’ı, ticaret yaptığı ülkelerden mal alımına zorluyor. Bizi bağlayan bir yanı yok. Biz paramızı yatırmaya devam ederiz, onlar karşılığında ne alır, biz karışmayız” diye konuştu.

HALKBANK HESABINA YATIYOR

6 Şubat tarihinden itibaren iran, petrol ve doğalgazına karşılık ödemeleri, yalnızca ihracat yaptığı ülkelerde üretilen tüketim malları şeklinde alabilecek. Yani iran, gıda, ilaç veya diğer tüketim mallarını Türkiye’den alabilecek, ancak nakit, altın veya değişim aracı olarak kullanılan herhangi bir şeyi ülkesine götüremeyecek. Konuyla ilgili görüştüğümüz Enerji Bakanlığı’ndan bir yetkili, “Mevcut haliyle ABD yaptırımları zaten iran’a altında kamu satışlarını engelliyor. Yani biz kamu veya özel sektör olarak iran’a bir altın satışı yapmıyoruz. Ödemeler iran’ın Halkbank hesabına yatırılıyor. Onlar hesabındaki parayı altın olarak çekiyorlardı. Bundan sonra gelecek yaptırım tüm altın satışını da yasaklayacak” diye konuştu.

BiZ KESiNTiSiZ YATIRIYORUZ

iran’ın Halkbank hesabındaki parasını bundan sonra altın olarak çekemeyeceğini vurgulayan Bakanlık yetkisi, şöyle devam etti: “ABD, hesaptaki parayı değerlendirmek için iran’ı ticaret yaptığı ülkelerden mal alımına zorluyor. iran zaten özel yatırımcılardan parasıyla altın alıyordu, şimdi başka ürünler almak zorunda kalacak. Bizim için değişen bir şey yok. Biz paramızı iran’ın hesabına yatırırız, iran karşılığında ne alacak, buna kendisi karar verir. Şu anlık bizlik bir şey yok. Biz parayı iran’ın Türkiye’deki hesabına kesintisiz yatırıyoruz. Ancak doğalgaz ve petrol bizim için çok önemli. Ekstra yaptırımlar bize de zarar verebilir.”

Sistem nasıl işleyecek?

iran, Türkiye’ye petrol ve doğalgaz verecek.
Bunun karşılığında Tüpraş ve BOTAŞ, iran’ın Halkbank’taki şubesine nakit ödeme yapacak.
iran, hesabındaki parayla Türkiye’de üretilen mal ve hizmetleri alacak.
Yani iran, mobilyadan tarım ve sınaî ürünlere kadar uzanan yelpazede milyarlarca liralık “yeli malı” almış olacak.


Hesaptan zaten gıda alıyordu

YETKiLiLER, “iran, Halkbank’taki parasının bir miktarını zaten gıda alımı karşılığında üçüncü ülkelere transfer ediyordu. Türkiye’den de, üçüncü ülkelerdeki yabancı şirketlerden de gıda alıyordu. Şimdi belki Türkiye’den gıda alımını artırabilir” diye konuştu.

Üreticinin yüzü gülecek

YENi yaptırımın, bir anlamda Türkiye’nin lehine olabileceği de düşünülüyor. Nedeni ise Türkiye’nin iran’a yaptığı ihracatın artacak olması. Ocak-Kasım 2012 döneminde iran’a yaklaşık 10 milyar dolarlık ihracat yapan Türkiye’den, daha çok demir-çelik, gıda, kimyasal madde, makine, motorlu taşıt parçaları gidiyor. Ancak aynı döneme bakıldığında, ihracatın yaklaşık yüzde 70’ini altının oluşturduğu görülüyor. Yeni takas modeliyle, enerji ithalatı karşılığında ortaya çıkan dış ticaret açığının da bir miktar azalabileceği öngörülüyor.